Bekend op YouTube: het lijkt een droom die iedereen kan waarmaken. Toch zijn er talloze YouTubers die nooit groot zullen worden. Als ze niet bekend worden, wat drijft deze makers dan om video’s te uploaden? Is er nog een andere motivatie? Om deze vragen draait mijn tweede documentaire ABONNEER?!

Een jaar geleden startte ik met de eerste opnames. Mijn uitgebreide plan was geschreven en herschreven en ik had vluchtig honderden kleine YouTube-kanalen bekeken. In die laatste weken van het jaar was de definitieve selectie van kandidaten nog niet rond. Acht YouTubers moesten het zijn, met minder dan 10.000 abonnees en iets wat ze boeiend maakten. Het idee was om een beeld te schetsen van de onderkant van de YouTube-wereld: de minder bekende fanatieke videomakers en tevens de groep waar ik zelf ook bijhoorde zes jaar geleden. De YouTubers die ik sprak voor de film waren HessTag, Kim’s Vlog, SideCap, Femily, dagen van patje, Mena’s World, MTBen Voor Mannen Van Middelbare Leeftijd en Marilena Poot.

De reden voor een documentaire over YouTubers is de mogelijkheid om de video’s van de makers zelf te gebruiken. Niet als extraatje, maar om ermee de essentie van de persoon achter het kanaal te onderzoeken. Al in het eerste plan omschrijf ik manieren om het interview te combineren met clips van de YouTuber zelf, voor een zo compleet mogelijk beeld. Zo probeer ik met de kijker de YouTuber als individu werkelijk te begrijpen. Het is minder letterlijk als het psycho-analyseren van Werner Herzog in zijn documentaire Grizzly Man – mijn inspiratie voor dit idee. Daarin gebruikt de filmmaker het gefilmde materiaal van zijn overleden hoofdpersoon en legt in voice-over zijn poëtische, existentionele theorieën over hem uit.

De belangrijkste stijlkeuze voor ABONNEER?! is de grote hoeveelheid portretten en hoe ze elkaar opvolgen. Het gebrek aan overlap tussen YouTubers en het gescheiden houden van individuele stukken is een idee rechtstreeks van de John Appel-documentaire Sprekend Nederland. Daarin presenteert de filmmaker allerlei toespraken die niets met elkaar te maken hebben en laat ze onvoorspelbaar na elkaar komen. Hierdoor is de documentaire één lange ontdekkingstocht van toespraken en kijk je nieuwsgierig, je steeds afvragend: “Wat zou er hierna voor bijzondere toepsraak komen?” Dit gevoel wilde ik ook overbrengen met zo’n ontdekkingstocht, maar dan door het landschap van YouTube heen. De vormgeving is in de stijl van YouTube. In de stukken tussen de portretten komt de geschiedenis van het platform naar voren. Zo blijft de focus op YouTube en leert de kijker steeds meer context hieromheen.

Verder gebruikt de documentaire een nieuwe stijl en beeldcompositie. Ik wilde iets anders proberen na het ruwere handheld-camerawerk in mijn eerste documentaire met Jurrin, VOORGANGER B.V. Hiervoor had ik een andere Nederlandse inspiratiebron. In de film Prins is er een onwijs strakke stijl met centrale compositie en een kleurrijke sfeer, een stijl die ik graag overnam. Het idee is dat de YouTuber centraal in beeld staat, sinds een YouTuber, hoe klein dan ook, zichzelf als een soort centrum moet zien. Het interview is enkel een wide shot met veel lege ruimte eromheen, waardoor de interviewlocatie naar voren komt en hiermee de rustige wereld buiten YouTube zichtbaar is. Ook communiceert die lege ruimte een lichte mate van eenzaamheid, vergelijkbaar met wat de protagonist van Prins ervaart. Daarnaast heeft de documentaire een kalm tempo, om zichzelf te onderscheiden van de snelle, ruw gemonteerde YouTube-video’s. Ook zit er een contrast tussen de gespannen wereld van YouTube en de fijne sfeer van de ‘echte’ wereld.

De documentaire eindigt met de vraag aan de YouTubers of ze kunnen stoppen met YouTube. Velen kunnen dit niet. Bekend worden is namelijk niet de enige motivatie. Een groot deel van hun motivatie deel ik met ze. Ook ik wil gewoon iets maken en delen. Dat mensen dit zien, is dan een leuk extraatje.