Een ex-gedetineerde komt tot bekering en wordt ondernemer en voorganger. Hij heeft altijd voor zichzelf gezorgd, maar kan hij zich nu overgeven aan zakenpartners, mede-christenen en God?

Station Uitgeest, 14:00 uur. Na een snelle, vroege ochtend filmen met Jemuel’s oude werknemer Stephan, spraken Jurrin en ik hier af met Jemuel om zijn kantoor te filmen. Volgens zijn laatste telefoontje was hij er bijna. Dertig minuten later is hij nergens te bekennen. De scène die we willen opnemen, moet het begin van de documentaire worden. Hier vertelt hij over zijn drukke leven en zijn drietal ondernemingen. De minuten tikken voorbij. Dit is zeker niet de eerste keer dat hij ons laat wachten. Om 15:00 uur is mijn moeë hoofd er klaar mee. Hij zal niet vaak ‘nee’ horen in zijn leven. Jurrin en ik stappen de auto weer in en bellen hem op. Onze dag heeft al lang genoeg geduurd.

Zomaar een dag uit het leven van twee splinternieuwe documentairemakers. Samen met Jurrin Reckers maakte ik de portretdocumentaire VOORGANGER B.V.. Hierin volgden we Jemuel Lampe, de voorganger van de New City Church, een kleine gemeente in IJmuiden. Daarnaast is hij ook ondernemer van drie bedrijven. Werkweken van 100 uur zijn voor hem normaal. Zoveel drukte in je leven kan toch niet goed zijn. Hoe overleef je zo’n hectisch leven? Is zoveel werken wel goed voor een voorganger?

Alsof dat contrast nog niet genoeg was, draagt hij ook nog een heftig verleden met zich mee. Een voorganger die zo druk is én in de gevangenis heeft gezeten. Hij rijdt ook nog in een Porsche. Dit schuurt aan alle kanten. Jurrin woont vlak bij de kerk en kende Jemuel al. Zelf was ik vanaf het eerste gesprek al compleet gefascineerd. Hij is zo druk dat er geen tijd meer is voor zelfreflectie. Zo stoer dat hij iedere diepe zelfreflectie afkaatst. Echt iemand waar je gemakkelijk anderhalf uur naar kan kijken.

Deze documentaire maakten Jurrin en ik voor de minor ‘Minidocu maken’. Net als zes andere tweetallen produceerden we binnen 10 weken een 10 minuut durende portretdocu. Toen Jurrin in de klas over deze man vertelde, wilde ik gelijk er met hem een film over maken. Wel grappig: voor de minor kende ik Jurrin helemaal niet. Hij studeert Godsdienst en Pastoraal Werk, een hele andere opleiding dan Journalistiek.

Van idee tot opnames

We begonnen het project vol enthousiasme. Bij de eerste fase ging het al fout: het contact leggen. Jurrin wist Jemuel aan de lijn te krijgen om zijn akkoord voor de docu te krijgen. Vervolgens duurde het wel een paar weken voor we hem weer konden bereiken. Eerst leek willekeurig bellen te helpen. Later probeerden we hem te appen, waar hij dan niet op reageerde. Ook bij de eerste afspraak was de toon gezet. Jemuel kwam een uur te laat en dat zou keer op keer terugkomen. Zijn drukke, fascinerende leven maakte het juist lastig om de film te maken.

Al bij de conceptfase zagen we aankomen dat het verleden lastig te filmen zou worden. Jurrin en ik waren het snel eens dat we ‘talking heads’ – interviews later opgenomen om informatie over te brengen – zouden proberen te vermijden. In plaats daarvan wilden we bijvoorbeeld zijn werknemers (veel (ex-)gedetineerden) en gemeenteleden in een confessiesetting bevragen over hem. Uiteindelijk kozen we om juist hemzelf apart in die setting te zetten en hem steeds met één zin te laten antwoorden: iets wat ongelooflijk lastig voor hem is.

Optie 1: Alleen de lampen van de kamer zelf. Wat onduidelijk en donker

Optie 2: Alleen de spotlight die we meebrachten. Iets té dramatisch.

Optie 3: De definitieve belichting (zonder nabewerking). Een goede mix.

Jurrin als stand-in voor de belichtingtest van de “confessies”.

Clichéalert: Ideeën komen en ideeën gaan. Het is leuk om terug te gaan om te kijken naar wat het oorspronkelijke plan was. Toch zijn het vaak praktische redenen dat het wat anders is geworden. Welke ideeën zijn de juiste ideeën? Dat moet je je gevoel vragen. Door veel te kijken en analyseren ontwikkel je een intuïtie waar je op terug kan vallen. Er zijn zeker principes waar films en documentaires rekening mee moeten houden. Je moet wel weten wat het publiek verwacht, om ze dan juist wat anders te geven. Het moet wel eindigen, hoe eindeloos en chaotisch het echte leven ook is. Wil je zelf nog een film of docu maken, kan ik van harte het scenarioboek Story aanraden. Die leerde mij storytelling echt begrijpen.

Jemuel is een man met zoveel kanten, dat we echt moesten filteren wat we wel en niet wilden vertellen. Zijn verleden is boeiend, maar lastig beeldend te maken. Dan moesten we terug naar de plekken waar het gebeurde en moet hij daar erover vertellen. Dat was alleen nooit bedoeld als de focus van de film. Het grootste conflict was de voorganger die geen tijd meer had voor zijn gemeente, door zijn ondernemingsleven. Oh en dat hij in een Porsche rijdt.

Van opnames tot montage

Nadat we wisten wat en hoe we het wilden vertellen, was het nog een kwestie van filmen. Al snel zouden we hem een hele dag volgen. Jurrin kreeg een planning van de dag geappt: 7 uur ’s ochtends zouden we beginnen in Sittard! Dus om 8 uur ’s avonds de dag ervoor naar bed om maar om 5 uur de auto in te kunnen stappen. Alle spullen stonden klaar. Mijn wekker ging netjes om half 4 af. Blijkt Jurrin die avond ervoor ziek te zijn geworden. Kon ik mooi weer mijn bed in.

Jurrin en ik begonnen al snel met monteren in Final Cut Pro X op scènebasis. Alles wat we filmden, plaatsten we in een scène. Heel lang waren er veel losse scènes, zoals de websitemeeting en het gesprek op de boot, die we urenlang bleven verbeteren. Misschien hebben we teveel en te vroeg zitten monteren. Misschien ook niet. Het heeft de film niet beschadigd of zo.

Een kijkje in ons draaiboek. Helaas gebruikten we het niet tijdens de opnames en deden we het meeste op gevoel.

Zo zag de scène met Stephan eruit, binnen de Compound Clip. Met de Smart Keyword Collections categoriseerde we de clips overzichtelijk.

De complete tijdlijn ziet er best schoon uit. Alleen de structuur en muziekmontage deden we hier.

We categoriseerde de bestanden in mappen met de opnamedatum.

In totaal filmden we zeven dagen. We hadden graag meer gefilmd, alleen kon Jemuel vaak niet. De dagen bestonden vooral uit wachten. Tot Jemuel er zelf was of tot hij klaar was met zijn meeting. Het heen en weer rijden tussen onze school in Ede en de randstad, met alle koffies, zorgde dat we best wel wat geld kwijt waren. Richting de 500 euro. Geen no-budget film dus.

De laatste filmdag was gek genoeg de meest essentiële en daarbij ook de lastigste. In de ochtend hadden we met Jemuel afgesproken om de confessie interviews op te nemen in IJmuiden. Daar gearriveerd belde Jemuel dat we naar Den Haag moesten komen. In de auto richting het centrum maakte ik me zorgen. Zijn we de regie over onze eigen film kwijt? In het centrum filmden we een open gesprek wat op een conclusie kon lijken. Een lange lunch en koffie later stelden we voor om vanmiddag alsnog in IJmuiden de confessies op te nemen. “Half 3 ben ik er,” zei hij.

Jurrin en ik rijden terug naar de kerk en zetten snel alle spullen klaar. Met een kopje koffie beginnen we met wachten. 15:00 uur. Nergens Jemuel te bekennen. 16:00 uur. Ondertussen maken we ons wel zorgen. We gokken dat hij er om 5 uur wel moet zijn. 17:00 uur. Jemuel is telefonisch niet eens te bereiken. Jurrin moet weg. Met zijn broertje blijf ik nog op hem wachten. 18:00 uur. Ik begin me voor te stellen wat ik tegen hem ga zeggen als hij binnenkomt. ‘Wie denk je wel dat je bent? Ook ik heb betere dingen te doen dan in zo’n kerk een eeuwigheid te wachten!’ Ook beginnen we wel honger te krijgen. 19:00. Jemuel’s auto flitst voorbij en crasht haast in de deur. Problemen in de gevangenis. Hij mocht er gelukkig uit. Ik zeg niks. Ik zie hoe gespannen hij is. Dit was heftig, zelfs voor hem.

Twee weken later is de film helemaal af. De confessies zitten erin, de muziek is toegevoegd, de kleuren zijn aangepast. Na een week afstand te hebben genomen, zien we de film voor het eerst op het grote scherm. Of Jemuel die avond ook kan komen? Helaas. Hij heeft het te druk.